Beogradska knjiga mrtvih je drugi roman mladog beogradskog pisca Aleksandra Petrovića. Klasična detektivska priča u čijoj osnovi je potraga za nestalom arheološkinjom s jedne strane, i ispovest mumije koja je u Srbiju dospela krajem XIX veka, s druge, mogu da budu dovoljan razlog ljubiteljima kriminalističkog žanra da uzmu ovu knjigu u ruke i upotpune vrele dane.
Petrović narativni tok Beogradske knjige mrtvih gradi na istorijskoj priči o jedinoj egipatskoj mumiji koja je stigla u Beograd 1888. godine. Roman počinje pismom Hadži Pavla Riđičkog u kome on kaže da je mumiju kupio u Egiptu „ne za sebe, nego za srpski narod“. Hadži Pavle Riđički bio je advokat, plemić i zemljoposednik koji je aktivno učestvovao u kulturnom životu Srba. Bio je član Matice srpske, a donacijom mumije Narodnom muzeju u Beogradu, smatra se osnivačem egiptologije na ovim prostorima.
Čitajući roman, paralelno se razvijaju dva narativna toka. Prvi se obrazuje u beogradskoj sadašnjosti i prati dešavanja čiji je glavni lik istražitelj Radić, koji treba da razotkrije misteriozni nestanak arheološkinje Isidore, dok je drugi narativni tok zapravo ispovest beogradske mumije Nesmina, egipatskog sveštenika, koji se čuva na Filozofskom fakultetu. Ova dva toka i grafički se razlikuju jedan od drugog – ispovest Nesmina je naglašena kurzivom – što dodatno olakšava čitanje i praćenje radnje. I dok glavni narativni tok prati dinamiku kriminalističkih romana, ispovest beogradske mumije je protivteža koja nam otkriva mnoge istorijske činjenice i tumačenja, te razbija jednoličnost pripovedanja.
Svaki iz galerije likova, izgrađen je u odnosu prema nestaloj naučnici, Isidori, i svaki može biti glavni osumnjičeni za njen nestanak. Ono što ih takođe povezuje jeste i naklonost ka ezoteriji – svi su tumači skrivenih znakova iz stvarnosti. Tako svakom od likova možemo naći neko netipično ponašanje: fakultetski portir proučava auru glavnog junaka, istražitelja Radića, Isidorin brat, Damir, prepoznaje muziku koja će ga pratiti u smrt, njenoj komšinici Veri se javlja mrtvi muž, a kolega sa fakulteta, docent Stanković, predviđa dešavanja u svom životu na osnovu vodostaja beogradskih reka. Pa i sam istražitelj Radić, bori se sa halucinacijama, ili „projekcijama“ i doživljajima iz prošlosti koji se prepliću sa sadašnjošću.
Prateći glavnog junaka o kome pisac priča u Ja formi, čitajući o njegovim bolovima, sumnjama, željama, težnjama i strahovima, kao i sama činjenica da je drugi glavni lik mumija, čitaocima se nameće tema smrti kao glavna okosnica romana. I misteriozni nestanak arheološkinje koja radi na izučavanju Nesmina i svitka koji sadrži redak odlomak iz Egipatske knjige mrtvih, upućuju na razrešenja koja vode detektiva i čitaoca u onaj drugi svet. Isto tako i svi ostali likovi koji se smenjuju u romanu pokazuju potrebu da svoju sadašnju egzistenciju definišu kroz odnos prema onostranom. Tako je u dijalozima prisutna i esplikacija smrti kroz traženje odgovora glavnog junaka na pitanja koja se tiču odlaska sa ovog sveta: kako prevazići strah od smrti, postoji li život posle smrti, kako se suočiti sa njom.
Drugi tematski krug razvija se oko motiva ljubavi. Počevši od toga da je sveštenik čija se mumija našla u Beogradu služio egipatskom bogu plodnosti Minu, preko njegove priče iz mladosti, kao i naklonosti prema nestaloj Isidori, do naizgled nemotivisane zaljubljenosti Radića u nestalu ženu koju nije ni upoznao, možemo uočiti da su telesnost i emocionalna određenost junaka prema suprotnom polu, glavni pokretač radnje. Zapravo, Nesmin i Radić se na momente otkrivaju kao dva lika jednog bića, a ono što ih povezuje pored ljubavi prema nestaloj Isidori jeste i slična sudbina.
Beogradska knjiga mrtvih napisana je kao hibridni žanr u čijoj je osnovi kriminalistički roman sa kojim se prepliću istorijske činjenice, elementi fantastike i trilera. U ovom romanu svoje mesto su našli i komentari savremene društveno-političke stvarnosti Srbije na početku XXI veka. Nedostatak finansija da se mumija sačuva od propadanja, korumpiranost političara, loše materijalno stanje u kulturi i obrazovanju (koji dovode do novog zapleta u romanu i krađe svitka) – otkrivaju kritički stav pisca prema institucijama kulture koje prate isključivo lične interese…
Egipatska knjiga mrtvih, prisustvo elemenata daleke civilizacije, ezoterija, tajnovitost i nedorečenost u iscrtavanju likova – doprinose utisku mističnosti koja obavija celu knjigu. Svi likovi u knjizi vrte se oko centralnog motiva, mumije, a Petrović nam priča o jednoj drugoj, manje poznatoj istoriji, koja se ne zasniva isključivo na ratovima i definisanju nacionalnog identiteta.
Beogradska knjiga mrtvih se čita brzo i lako. U njoj ćete upoznati jedan drugačiji duh Beograda i saznati o dalekom svetu sa kojim je naša kultura mogla da se upozna, da je bilo malo više savesti, spremnosti i ambicija.